อลังการงานสร้าง ประเพณีแห่ผ้าขึ้นธาตุ

ความเป็นมาของ ประเพณีแห่ผ้าขึ้นธาตุ เริ่มมาจากเมื่อในสมัยพระเจ้าศรีธรรมโศกราชเป็นกษัตริย์ในจังหวัดนครศรีธรรมราช ได้มีการซ่อมแซมพระบรมธาตุเจดีย์ครั้งใหญ่แล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 1773 ในขณะที่กำลังจะจัดงานเลี้ยงก็มีชาวบ้านได้มาบอกว่า ได้มีคลื่นซัดเอาผ้าปริศนาหนึ่งผืน ซึ่งบนผ้านั้นมีการเขียนเรื่องราวของพุทธประวัติ ชาวบ้านจึงได้เก็บผ้านั้นมาถวายแก่พระเจ้าศรีธรรมโศกราช เมื่อได้ยินดังนั้นจึงได้สั่งให้ไปซักสะอาดแล้วประกาศหาเจ้าของผืนนี้จนได้รู้ว่าเป็นของชาวบ้านกลุ่มหนึ่งที่จะนำผ้าผืนนี้ไปบูชาพระพุทธบาทที่ลังกา แต่ถูกพายุพัดจนเหลือผู้รอดชีวิต 10 คน พระองค์ได้ยินดังนั้นจึงมีความเห็นว่าควรนำผ้าผืนนี้ไปห่มพระบรมธาตุเจดีย์ ซึ่งชาวบ้านกลุ่มนี้ก็ยินดีการแห่ผ้าขึ้นธาตุในครั้งนั้นจึงมีขึ้นตั้งแต่ปีนั้นเป็นต่อมา จนกลายมาเป็นประเพณีสำคัญของชาวนครศรีธรรมราชในปัจจุบัน

มีความเชื่อที่ว่าการกราบไหว้และการทำบุญ จะต้องปฏิบัติต่อหน้าและให้ใกล้ชิดกับพระพุทธเจ้าให้ได้มากที่สุด แม้ว่าพระพุทธเจ้าจะเสด็จปรินิพพานไปแล้วก็ตามแต่ก็มีบางสิ่งที่มีสัญลักษณ์ของของพระพุทธองค์อยู่ ได้แก่ พระบรมธาตุเจดีย์ พระพุทธรูป เป็นต้น การกราบไหว้และบูชาสิ่งเหล่านี้เท่ากับกราบไหว้บูชาพระพุทธเจ้าโดยตรงไปในตัว ด้วยเหตุนี้จึงทำให้มีความเชื่อว่า การนำผ้าไปบูชาพระบรมธาตุเจดีย์ ถือเป็นการบูชากับพระพุทธองค์โดยตรง ซึ่งความเชื่อเหล่านี้ได้มาจากอินเดียและลังกานั้นเอง

พิธีกรรมของประเพณีนี้ อย่างแรก คือ การเตรียมผ้าห่มพระบรมธาตุเจดีย์ ผ้าที่นำไปห่มมักจะใช้เป็นสีขาว เหลือง แดง คนไหนที่ต้องการจะห่มพระธาตุด้วย สามารถทำได้โดยการเตรียมผ้าของตนเอง ส่วนขนาดยาวของผ้าแล้วแต่ว่าจะยาวเท่าไรและสามารถตกแต่งผ้าของตัวเองได้อีกด้วย แต่ในปัจจุบันผ้าซึ่งเดิมมีอยู่ 3 สี ส่วนใหญ่กลายเป็นผ้าผืนยาวเรียบ ๆ ธรรมดาไปแล้ว

อย่างที่สอง คือ การจัดขบวนนการแห่ผ้าขึ้นพระธาตุและถวายผ้า ขบวนแห่ผ้าจะมาจากทิศสารทิศ ใครจะแห่เวลาไหนก็ได้ โดยทุกคนต้องเอาผ้าไว้เหนือศีรษะ เพราะเชื่อว่า ผ้านี้เป็นเครื่องสักการะของพระพุทธเจ้า ต่อไปเวลาถวายผ้า คือเมื่อขบวนถึงพระมหาธาตุวรมหาวิหารแล้ว จะเริ่มทำพิธีถวายผ้า โดยมีหัวหน้าคณะกล่าวนำผู้ร่วมขบวนว่าตามพร้อมกัน

อย่างสุดท้าย คือ การนำผ้าขึ้นห่มพระธาตุ โดยหลังจากกล่าวถวายผ้า ก็จะแห่เดินวนขวารอบพระบรมธาตุเจดีย์ 3 รอบแล้ว นำผ้าเข้าสู่วิหารพระทรงม้า ตอนนี้เองที่ผู้ที่อยู่ในขบวนจะส่งตัวแทนมา 3-4 คน คู่กับเจ้าหน้าที่ของวัดนำผ้าขึ้นไปโอบรอบพระบรมธาตุเจดีย์ เหตุผลที่ไม่ให้ขึ้นไปทั้งหมด เพราะ บริเวณนั้นเป็นเขตหวงห้าม ยกเว้นแต่นำผ้าขึ้นบูชาองค์พระบรมธาตุเจดีย์เท่านั้นถึงจะขึ้นได้